Requiem voor de Nederlandse cultuur?

Het lijkt een bizarre samenloop. Maar misschien ook een speling van het lot. De dag dat staatssecretaris Halbe Zijlstra van cultuur – zelf vooral een hardrock liefhebber – zijn bezuinigingsplannen op de Nederlandse cultuursector bekend maakte, voerde het Residentie Orkest ‘Ein Deutsches Requiem’ van Brahms uit, waarbij het Nederlands Concertkoor de koorzang voor zijn rekening nam. Ik had de eer daarbij de tenorsectie te versterken.

Een requiem is doorgaans een gebed dat de gestorvene begeleidt, en hem helpt de verlossing te bereiken. Brahms gaat daar anders mee om. Niet de overledenen hebben hulp en troost nodig, maar de nabestaanden. Hij koos daarom teksten uit het Oude en Nieuwe Testament, die de nabestaanden helpen hun lijden te verlichten en de onomkeerbaarheid van de dood te accepteren.

Willen orkest en koor met deze keuze aangeven dat ze het hoofd in de schoot leggen?

In de plannen van Zijlstra blijft er nog ruimte over voor één orkest in de regio Rotterdam en Den Haag. Het Residentie Orkest is al de eerste verkenningen gestart met het Rotterdams Philharmonisch over hoe beide orkesten dit gaan oppakken. Ook voor het NCK – de eredivisie van de Nederlandse amateur-oratoriumkoren – ziet de toekomst er somber uit. Het koor dat leeft van de inhuur door orkesten, kijkt het komende jaar aan tegen een vrijwel lege agenda. Dreigende bezuinigingen zorgen er blijkbaar voor dat orkesten voordelig en koorloos willen programmeren, zo stelde de recensent van het NRC vast.

Joop van den Ende noemde de voorgenomen bezuinigingen onlangs ‘krankzinnig, zo niet gevaarlijk’. Ze betekenen niet alleen een kaalslag in de Nederlandse cultuursector, maar zijn ook economisch dom. Hij had laten berekenen dat een investering van 100 miljoen in cultuur de schatkist ruim het zesvoudige oplevert.

Des te meer reden om Brahms in dit geval niet al te letterlijk te nemen en de onomkeerbaarheid van dit lot niet te accepteren. Twee volle zalen, een mooie recensie in NRC en de rekensom van Van den Ende moet toch te denken geven. Zelfs voor een Metallica-fan.