FRES brengt zonne-energie naar ruraal Afrika

FRES brengt off-grid pv naar ruraal Afrika. Het focust op zonnepaneelsystemen voor bedrijven en publieke partijen en mini-grids voor gemeenschappen. Dat laatste wordt lastiger door veranderend financieringsbeleid.
Niemand achterlaten. Dat is de belofte in de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties (VN). De doelen omvatten onder andere toegang tot energie voor iedereen tegen 2030. Dat wordt niet gerealiseerd, zo is nu al duidelijk. De wereld kent vele uitdagende rurale gebieden waar aansluiting op of het verwezenlijken van een centraal stroomnet niet haalbaar is. Off-grid solar is de oplossing, maar de uitrol zou 3 keer zo snel moeten gaan dan nu het geval is om het doel van de VN te verwezenlijken. Volgens Ido Verhagen is er in dat kader veel te winnen door systeemdenken centraal te stellen, in plaats van de massale uitrol van solar kits onder individuele huishoudens.
Eigen aanpak
Verhagen is managing director bij Foundation Rural Energy Services (FRES). Deze stichting kwam voort uit een ontwikFRES brengt off-grid pv naar ruraal Afrika. Het focust op zonnepaneelsystemen voor bedrijven en publieke partijen en mini-grids voor gemeenschappen. Dat laatste wordt lastiger door veranderend financieringsbeleid.
Niemand achterlaten. Dat is de belofte in de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties (VN). De doelen omvatten onder andere toegang tot energie voor iedereen tegen 2030. Dat wordt niet gerealiseerd, zo is nu al duidelijk. De wereld kent vele uitdagende rurale gebieden waar aansluiting op of het verwezenlijken van een centraal stroomnet niet haalbaar is. Off-grid solar is de oplossing, maar de uitrol zou 3 keer zo snel moeten gaan dan nu het geval is om het doel van de VN te verwezenlijken. Volgens Ido Verhagen is er in dat kader veel te winnen door systeemdenken centraal te stellen, in plaats van de massale uitrol van solar kits onder individuele huishoudens.
Eigen aanpak
Verhagen is managing director bij Foundation Rural Energy Services (FRES). Deze stichting kwam voort uit een ontwikkelinitiatief van werknemers van Nuon en is sinds 2009 een onafhankelijke organisatie. FRES brengt duurzame energie naar het platteland van arme landen en is momenteel actief in Mali, Burkina Faso, Oeganda en Guinee-Bissau. De plannen voor uitbreiding naar nog 2 landen liggen klaar. Daarbij kiest het voor een geheel eigen aanpak.
Subsidieloos
‘FRES gelooft in lokaal ondernemerschap’, aldus Verhagen. ‘We zetten ter plekke bedrijven op, met lokale mensen. Die schalen we op en brengen we naar volwassenheid, zodat ze uiteindelijk op eigen kracht en subsidieloos kunnen opereren. Het geld dat wordt verdiend, blijft dus in die landen en wordt daar ook opnieuw geïnvesteerd. Zo zorgen we dat het creëren van werkgelegenheid, toegang tot elektriciteit en verduurzaming hand in hand gaan, met name in gebieden waar dat complex is.’
Grotere systemen
Er zijn vele bedrijven die solar kits verkopen in Afrika; een zonnepaneel en batterij die voldoende energie opwekken en bufferen voor verlichting of apparaten die meer energie vragen, zoals een tv of koelkast. Ook FRES heeft dit soort producten in het portfolio. Vanuit het doel van het toevoegen van zoveel mogelijk maatschappelijke en economische waarde ligt de focus echter vooral op grotere solar en opslagsystemen voor bedrijven en publieke organisaties, en het realiseren van minigrids voor gemeenschappen. Daarbij kiest het voor het businessmodel energy-as-a-service.
1 miljoen mensen
Verhagen: ‘Wij leveren, installeren en onderhouden deze pv-systemen, de afnemer betaalt een maandelijks bedrag. Dat maakt onze producten toegankelijker, ook omdat er zekerheid is dat eventuele problemen direct worden opgelost. Wij houden op onze beurt grip op de recycling van componenten – zoals de batterij – wat niet onbelangrijk is. Wanneer een bedrijf dat een systeem van ons heeft afgenomen failliet gaat, dan nemen we het terug om het weer ergens anders in te zetten. FRES is behoorlijk succesvol met die aanpak. Momenteel hebben we zo’n 20.000 systemen draaien in Afrika. Daarmee voorzien we, de kleine en grote bij elkaar opgeteld, meer dan 1 miljoen mensen van zonnestroom.’
Kanteling
De bedrijfsmatige keerzijde van energy-as-a-service ten opzichte van verkoop is dat het veel vraagt op het gebied van voorfinanciering. Verhagen geeft echter aan dat dit in het verleden weinig problemen opleverde voor FRES dankzij financiële bijdragen van de Europese Unie (EU) voor het faciliteren van energievoorziening in ontwikkelingslanden. Er is echter wel sprake van een kanteling in de financiering van energieprojecten; er is een shift gaande van het verlenen van subsidies naar leningen. Dat maakt de zaak een stuk uitdagender voor FRES, volgens Verhagen.
Veel tijd
‘Het financieren van off-grid solar systemen – bijvoorbeeld voor ondernemingen, scholen, dorpshuizen en klinieken – op basis van een leenstelsel is haalbaar, hoewel de eindgebruiker de rekening natuurlijk uiteindelijk betaalt. Maar de grootste slagen op het gebied van verduurzaming, welvaart en welzijn kunnen we maken door hele dorpen en wijken te voorzien van een minigrid’, vertelt Verhagen. ‘Dat is kostbaar om aan te leggen. Het proces van gebruikers werven en aansluiten neemt bovendien veel tijd in beslag. Je moet hauishoudens en andere partijen 1 voor 1 over de streep trekken. Vervolgens kan het jaren duren voordat het energiegebruik het niveau bereikt waarvoor een minigrid is gebouwd. Daardoor begint zo’n investering zich pas laat terug te betalen. Feitelijk komt de businesscase voor minigrids niet uit voor FRES als dat op basis van een lening moet, en dus is het moeilijker voor ons om bij te dragen aan dat doel van de VN; binnen afzienbare tijd stroom voor iedereen op de wereld.’kelinitiatief van werknemers van Nuon en is sinds 2009 een onafhankelijke organisatie. FRES brengt duurzame energie naar het platteland van arme landen en is momenteel actief in Mali, Burkina Faso, Oeganda en Guinee-Bissau. De plannen voor uitbreiding naar nog 2 landen liggen klaar. Daarbij kiest het voor een geheel eigen aanpak.
Subsidieloos
‘FRES gelooft in lokaal ondernemerschap’, aldus Verhagen. ‘We zetten ter plekke bedrijven op, met lokale mensen. Die schalen we op en brengen we naar volwassenheid, zodat ze uiteindelijk op eigen kracht en subsidieloos kunnen opereren. Het geld dat wordt verdiend, blijft dus in die landen en wordt daar ook opnieuw geïnvesteerd. Zo zorgen we dat het creëren van werkgelegenheid, toegang tot elektriciteit en verduurzaming hand in hand gaan, met name in gebieden waar dat complex is.’
Grotere systemen
Er zijn vele bedrijven die solar kits verkopen in Afrika; een zonnepaneel en batterij die voldoende energie opwekken en bufferen voor verlichting of apparaten die meer energie vragen, zoals een tv of koelkast. Ook FRES heeft dit soort producten in het portfolio. Vanuit het doel van het toevoegen van zoveel mogelijk maatschappelijke en economische waarde ligt de focus echter vooral op grotere solar en opslagsystemen voor bedrijven en publieke organisaties, en het realiseren van minigrids voor gemeenschappen. Daarbij kiest het voor het businessmodel energy-as-a-service.
1 miljoen mensen
Verhagen: ‘Wij leveren, installeren en onderhouden deze pv-systemen, de afnemer betaalt een maandelijks bedrag. Dat maakt onze producten toegankelijker, ook omdat er zekerheid is dat eventuele problemen direct worden opgelost. Wij houden op onze beurt grip op de recycling van componenten – zoals de batterij – wat niet onbelangrijk is. Wanneer een bedrijf dat een systeem van ons heeft afgenomen failliet gaat, dan nemen we het terug om het weer ergens anders in te zetten. FRES is behoorlijk succesvol met die aanpak. Momenteel hebben we zo’n 20.000 systemen draaien in Afrika. Daarmee voorzien we, de kleine en grote bij elkaar opgeteld, meer dan 1 miljoen mensen van zonnestroom.’
Kanteling
De bedrijfsmatige keerzijde van energy-as-a-service ten opzichte van verkoop is dat het veel vraagt op het gebied van voorfinanciering. Verhagen geeft echter aan dat dit in het verleden weinig problemen opleverde voor FRES dankzij financiële bijdragen van de Europese Unie (EU) voor het faciliteren van energievoorziening in ontwikkelingslanden. Er is echter wel sprake van een kanteling in de financiering van energieprojecten; er is een shift gaande van het verlenen van subsidies naar leningen. Dat maakt de zaak een stuk uitdagender voor FRES, volgens Verhagen.
Veel tijd
‘Het financieren van off-grid solar systemen – bijvoorbeeld voor ondernemingen, scholen, dorpshuizen en klinieken – op basis van een leenstelsel is haalbaar, hoewel de eindgebruiker de rekening natuurlijk uiteindelijk betaalt. Maar de grootste slagen op het gebied van verduurzaming, welvaart en welzijn kunnen we maken door hele dorpen en wijken te voorzien van een minigrid’, vertelt Verhagen. ‘Dat is kostbaar om aan te leggen. Het proces van gebruikers werven en aansluiten neemt bovendien veel tijd in beslag. Je moet huishoudens en andere partijen 1 voor 1 over de streep trekken. Vervolgens kan het jaren duren voordat het energiegebruik het niveau bereikt waarvoor een minigrid is gebouwd. Daardoor begint zo’n investering zich pas laat terug te betalen. Feitelijk komt de businesscase voor minigrids niet uit voor FRES als dat op basis van een lening moet, en dus is het moeilijker voor ons om bij te dragen aan dat doel van de VN; binnen afzienbare tijd stroom voor iedereen op de wereld.’