De weg uit de crisis start in de regio

Een ingekorte versie van dit artikel verscheen in het FD, 16 augustus 2012

Nederland verder ontwikkelen tot unieke hub van innovatie en ondernemerschap

Zeker nu economen een ‘triple dip’ voorzien (FD, 13 augustus 2012), wil iedereen natuurlijk weten wat de plannen zijn van politieke partijen om na 12 september de economische motor weer aan de praat te krijgen. Het is daarom ronduit zorgwekkend dat juist bij de twee partijen die in de peilingen aan de leiding gaan, deze ideeën nauwelijks te vinden zijn.

De SP pleit in haar economische paragraaf over meer inspraak voor werknemers en ze stellen paal en perk aan flitskapitaal, belastingvoordelen en bonussen. Het enige wat in de buurt komt van een stimuleringsplan is een nieuwe nationale investeringsbank. Hoe of wat blijft onduidelijk. De SP heeft veel plannen om geld uit te geven, maar geen idee hoe dat geld eerst verdiend moet worden.

De VVD roept wat over minder regels, minder belastingen en soepeler ontslagrecht. De gebruikelijke riedel. De liberalen lijken te denken dat enkel met het op orde brengen van het huishoudboekje van de overheid, de economie vanzelf gaat groeien. Wellicht vertrouwen ze op de onzichtbare hand van de markt, persoonlijk zou ik niet vertrouwen op een partij met onzichtbare ideeën.

Wat dan wel? Wie puur afgaat op de alarmerende economische berichten en het klagerige politieke debat van de afgelopen jaren, denkt al gauw dat Nederland op het punt staat van ellende in het veen weg te zakken. Natuurlijk, het is crisis. Maar wie zijn ogen de kost geeft, ziet een economische structuur en potentie die kansen bieden om sterk uit de crisis te komen. Maar dan moeten we wel aan de bak.

In 2010 schetste het CPB vier scenario’s voor de wereldeconomie. We groeien naar een wereld van compacte gemengde steden (‘Stockholm’), een wereld met een beperkt aantal gemengde megasteden als knooppunt (‘Shanghai’), een wereld met gespecialiseerde wereldsteden (‘Detroit’) of een wereld met een veelheid aan gespecialiseerde ‘talent towns’ (‘Eindhoven’).

Wie goed naar Nederland kijkt, ziet een potentieel Shanghai met vele talent towns. Bijvoorbeeld nieuwe technologie in Enschede, high tech in Eindhoven, food & flowers in Wageningen, life sciences in Leiden, watertechnologie in Leeuwarden, creatieve industrie rond Amsterdam, logistiek in Rotterdam en bij Schiphol. Omdat innovatie vooral plaatsvindt op de grensvlakken van technologiegebieden, maakt dit Nederland tot een unieke hub van innovatie en ondernemerschap. Gelegen op een unieke plek in Europa: niet alleen als toegangspoort, maar ook in het hart van de industriële band die grofweg loopt van Londen tot Milaan.

Deze talent towns komen niet toevallig uit de lucht vallen. Het gaat stuk voor stuk om ecosystemen van bedrijvigheid, kennisontwikkeling en innovatie. Soms met een bedrijf als aanjager, zoals Philips in Eindhoven. Soms heeft het een kennisinstelling als draaipunt, zoals het Leids Universitair Medisch Centrum of de Universiteit Twente. Daaromheen veel mkb-bedrijvigheid, wat het systeem flexibel en wendbaar maakt. En in al die netwerken kom je dezelfde kennelijk typisch Nederlandse waarden tegen. Een nuchtere oplossingsgerichtheid. Een passie voor topkwaliteit en precisie. En een cultuur van open innovatie.

Het gaat dus om regionale netwerken, waar overheden, kennisinstellingen en bedrijven in nauwe samenwerking bouwen aan economisch succes. Willen we dat versterken, dan kom je er niet met minder regels of meer inspraak. Maar je komt er ook niet door vanuit Den Haag de Nederlandse economie in een paar topsectoren te drukken met complexe innovatiecontracten.

Veel beter is de groei van deze ecosystemen van onderop aan te jagen. Er zijn gelukkig ook politieke partijen die dat wel begrepen hebben. De PvdA kiest voor een gericht innovatiebeleid dat voortbouwt op het succes van regionale economische netwerken, met terecht nadruk op de maakindustrie en het mkb. En D66 spreekt in dit verband over het aanwijzen van innovatiehoofdsteden.

Wie voor sociale groei gaat kiest PvdA in plaats van SP. Voel je meer voor liberale groei, kiest dan D66 in plaats van VVD. Zo wordt het nog interessant tot 12 september. En daarna hebben we er ook nog wat aan.